خواص مصرف سیاه دانه و مضرات احتمالی آن
به گزارش وبلاگ پاورست، سیاه دانه یا شونیز، گیاهی با طول دوره رشد یک ساله، دارای کرک های ظریف است. این گیاه بومی کشور هندوستان و اروپاست. قرن های متمادی است که از سیاه دانه به عنوان دارو برای درمان بسیاری از بیماری ها استفاده می گردد و مطالعات دنیای پزشکی و طب سنتی و گیاهان دارویی نشان می دهد این گیاه خاصیت آنتی اکسیدانی دارد. با ما همراه باشید تا شما را با خواص درمانی معجزه آسای این گیاه و مضرات احتمالی آن آشنا کنیم.
خواص سیاه دانه
1. سرشار از آنتی اکسیدانآنتی اکسیدان ها موادی هستند که فعالیت رادیکال های آزاد مضر را خنثی و از آسیب استرس اکسیداتیو جلوگیری می نمایند. تحقیقات نشان می دهند که آنتی اکسیدان ها می توانند تاثیرات قدرتمندی بر سلامتی و بیماری ها داشته باشند. در واقع بعضی تحقیقات حاکی از آن است که آنتی اکسیدان ها در برابر چندین نوع بیماری مزمن از جمله سرطان، دیابت، بیماری های قلبی و چاقی از انسان محافظت می نمایند.
چندین ترکیب مانند تیموکینون، کارواکرول، تی آنزول و 4-تریپینول در سیاه دانه وجود دارند که عامل خواص آنتی اکسیدانی آن هستند. با این حال، تحقیقات بیشتری برای معین چگونگی تاثیر آنتی اکسیدان های سیاه دانه بر سلامت انسان مورد نیاز است.
2. کاهش کلسترولکلسترول نوعی چربی است که در خون یافت می شود. درحالی که بدن به اندازهی کلسترول نیاز دارد، مقادیر زیاد آن می تواند در خون رسوب کند و خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش دهد. براساس تحقیقات، سیاه دانه در کاهش کلسترول موثر است.
یک جمع بندی کلی از 17 تحقیق نشان داد که مصرف مکمل سیاه دانه با کاهش معنی داری در کلسترول بد خون و افزایش تری گلیسیرید خون همراه است. بعلاوه معین شده روغن سیاه دانه نسبت به پودر آن اثر بیشتری دارد، اما تنها پودر سیاه دانه اس که می تواند کلسترول خوب را افزایش دهد.
3. مبارزه با سرطانهمانطور که گفته شد، سیاه دانه سرشار از آنتی اکسیدان است و آنتی اکسیدان ها با جلوگیری از فعالیت رادیکال های آزاد به پیشگیری از بیماری هایی مانند سرطان یاری می نمایند. مطالعات آزمایشگاهی نتایج مثبتی در رابطه با اثرات ضد سرطانی بالقوه سیاه دانه و ترکیب فعال موجود در آن به نام تیموکینون یافته اند.
به عنوان مثال، در یکی از این آزمایشات نشان داده شد که تیموکینون باعث مرگ سلولی در سلول های سرطان خون می شود. یک مطالعه دیگر نیز نشان داد عصاره سیاه دانه به غیر فعال کردن سلول های سرطان پستان یاری می نماید. سایر مطالعات حاکی از آنند که خواص سیاه دانه و ترکیبات موجود در آن می تواند در برابر چندین نوع سرطان دیگر از جمله سرطان لوزالمعده، ریه، گردن رحم، پروستات، پوست و روده بزرگ نیز موثر باشد.
تمامی این مطالعات در آزمایشگاه اجرا شده اند و برای تائید نتایج به مطالعات انسانی نیاز است. بعلاوه برای معین اینکه آیا مصرف سیاه دانه به صورت ادویه نیز خواص مشابه را ارائه می نماید به تحقیقات بیشتری نیاز است.
4. مبارزه با باکتری هاباکتری های ایجاد نماینده بیماری، مسئول بسیاری از مسائل از جمله عفونت های خطرناک مثل عفونت گوش و ذات الریه هستند. بعضی مطالعات آزمایشگاهی نشان داده اند که سیاه دانه ممکن است خواص ضد باکتریایی داشته و در مقابله با بعضی گونه های خاص باکتری موثر باشد.
در یک مطالعه، سیاه دانه به صورت موضعی بر روی پوست نوزادان مبتلا به عفونت پوستی استافیلوکوکی اعمال شد و معین گشت که به اندازه یک آنتی بیوتیک استاندارد مورد استفاده در درمان عفونت های باکتریایی موثر است. مطالعه دیگری استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متی سیلین (MRSA، نوعی باکتری که صعب العلاج و در برابر آنتی بیوتیک مقاوم است) را ایزوله کرد. در این آزمایش معین شد که مصرف دوز معینی از سیاه دانه بیش از نیمی از این باکتری ها را از بین می برد. در تحقیقات دیگری نیز ثابت شد که سیاه دانه می تواند از رشد باکتری MRSA و بعلاوه بعضی گونه های دیگر جلوگیری کند.
با این حال، مطالعات انسانی در این رابطه محدود هستند، و تحقیقات بیشتری لازم است تا تاثیر سیاه دانه روی انواع باکتری های بدن معین شود.
5. بهبود التهابدر بیشتر موارد، التهاب یک پاسخ ایمنی بدن در برابر آسیب و عفونت است. از طرف دیگر، بعضی از کارشناسان معتقد هستند که التهاب مزمن به انواع مختلف بیماری ها از جمله سرطان و بیماری های قلبی منجر می شود. در این رابطه، بعضی تحقیقات نشان داده اند که خواص سیاه دانه در از بین بردن التهاب بسیار موثر هستند.
در یک مطالعه، التهاب در مغز و نخاع موش ها ایجاد شد، در مقایسه با دارونماها، سیاه دانه در محافظت در برابر التهاب و سرکوب آن موثر بود. به طور مشابه، در تحقیق آزمایشگاهی دیگری ثابت شد که تیموکینون (ترکیب فعال موجود در سیاه دانه) به کاهش التهاب در سلول های سرطانی لوزالمعده یاری می نماید.
با وجود این نتایج امیدوار نماینده، بیشتر مطالعات انسانی محدود به افراد با شرایط خاص است. تحقیقات بیشتری لازم است تا درک شود سیاه دانه چگونه ممکن است بر التهاب در افراد اثر بگذارد.
6. محافظت از کبدکبد یک ارگان فوق العاده مهم در بدن است. این عضو سموم را دفع، دارو ها را متابولیزه، مواد مغذی را پردازش و پروتئین ها و بعضی مواد شیمیایی مهم بدن را فراوری می نماید. چندین مطالعه حیوانی امیدوارنماینده نشان داده است که محافظت از کبد در برابر صدمات و آسیب ها می تواند یکی از خواص سیاه دانه باشد.
در یک مطالعه، به موش های صحرایی یک ماده شیمیایی سمی با یا بدون سیاه دانه تزریق شد. نتایج نشان داد که سیاه دانه سمیت ماده شیمیایی را کاهش می دهد و از کبد و کلیه در برابر آسیب ها محافظت می نماید. یک مطالعه دیگر در خصوص حیوانات، یافته های مشابهی را نشان داد و این نتایج را تائید کرد. تحقیقات نشان می دهند که این خاصیت سیاه دانه می تواند به علت وجود آنتی اکسیدان ها در آن باشد. با این وجود، مطالعات بیشتری لازم است تا اندازه تاثیر سیاه دانه بر سلامت کبد انسان معین شود.
7. تنظیم قند خونقند خون بالا می تواند بسیاری از علائم منفی از جمله افزایش عطش، کاهش وزن غیر عمدی، خستگی و مشکل در تمرکز ایجاد کند. عدم کنترل قند خون در بلند مدت می تواند عواقب جدی تری از جمله آسییب به اعصاب، تغیرات بینایی و کندی در بهبودی زخم به همراه داشته باشد. بعضی شواهد حاکی از فواید سیاه دانه در ثابت نگه داشتن قند خون و در نتیجه جلوگیری از این عواض جانبی خطرناک هستند.
مطالعات نشان داد که مکمل سیاه دانه باعث بهبود سطح قند خون ناشتا و میانگین قند خون به طور کلی می شود. به طور مشابه، یک مطالعه دیگر روی 94 نفر نشان داد که مصرف سیاه دانه به صورت روزانه و به مدت سه ماه، میانگین قند خون و مقاومت به انسولین را به اندازه قابل توجهی کاهش می دهد.
8. پیشگیری از زخم معدهزخم معده به علت از بین رفتن لایه مخاطی محافظ معده به وسیله اسید معده، ایجاد می شود. بعضی تحقیقات نشان می دهند که سیاه دانه می تواند به حفظ لایه مخاطی معده و جلوگیری از زخم معده یاری کند.
در یک مطالعه حیوانی، 20 موش صحرایی مبتلا به زخم معده تحت درمان با سیاه دانه قرار گرفتند. در خاتمه نه تنها حدود 83 درصد از موش ها بهبود یافتند بلکه معین شد سیاه دانه به اندازه یک داروی معمول برای درمان زخم معده موثر است. مطالعه دیگری خواص سیاه دانه در محافظت از پوشش معده در برابر الکل را تائید می نماید. باید به خاطر داشت که تحقیقات فعلی محدود به مطالعات حیوانی هستند و برای معین شدن خواص سیاه دانه بر زخم معده به تحقیقات انسانی بیشتری نیاز است.
9. یاری به درمان آسممطالعات اجرا شده در سال 2007 میلادی نشان داد، عصاره سیاه دانه می تواند علائم آسم را تسکین دهد. در این تحقیقات به مدت سه ماه، 29 بزرگسال مبتلا به آسم روزانه عصاره سیاه دانه مصرف کردند. نتایج تحقیق نشان داد که افراد تحت درمان سیاه دانه، در دفعات و شدت علائم آسم مانند خس خس سینه بهبود قابل توجهی داشتند.
یک مرور تحقیقاتی دیگر، تعدادی از مطالعات بر روی خواص احتمالی جوشانده سیاه دانه را آنالیز کرد. نویسندگان این مطالعه نتیجه گرفتند که این ماده طبیعی پتانسیل کاهش علائم آسم را داراست. خاتمه، یک تحقیق در سال 2017 نشان می دهد که سیاه دانه دارای اثرات مثبتی بر برونشیت در عروق است، محققان این خاصیت را به حضور ماده تشکیل دهنده فعال در سیاه دانه به نام تیموکینون نسبت می دهند.
10. کاهش فشار خوندر یک تحقیق که خواص سیاه دانه بر قلب و عروق را آنالیز می کرد معین شد که این دانه پتانسیل خوبی برای کاهش فشار خون دارد. در یک مطالعه در سال 2008 میلادی محققان دریافتند که سیاه دانه ممکن است به کنترل فشار خون یاری کند. در این تحقیق داوطلبان به دو گروه تقسیم شدند، به مدت هشت هفته یک گروه با دارونما و گروه دیگر با عصاره سیاه دانه تحت درمان قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بیماران با مصرف سیاه دانه کاهش چشمگیری در فشار خون خود تجربه کردند.
خواص روغن سیاه دانهدانشمندان با طیف وسیعی از تخصص ها در خصوص خواص روغن سیاه دانه تحقیق نموده اند. با این حال، توجه به این نکته لازم است که تا به امروز بسیاری از این مطالعات بر روی سلول ها یا حیوانات اجرا شده اند و شواهد کمی در خصوص تاثیرات روغن سیاه دانه بر انسان وجود دارد. در ادامه بعضی از خواص این روغن را معرفی می کنیم.
1. تقویت اسپرمتحقیقات نشان می دهند که مصرف روغن سیاه دانه می تواند باعث افزایش تعداد اسپرم و سرعت حرکت آن ها در مردان با ناباروری شود. در یک آزمایش بالینی کنترل شده با دارونما بر روی مردان دارای اسپرم غیر طبیعی و مبتلا به ناباروری، نشان داده شد که روغن سیاه دانه علاوه بر بهبود حرکت اسپرم و تعداد آنها، حجم مایع منی را نیز افزایش می دهد.
2. کاهش درد سینه (ماستالژی) در بانوانآنالیز ها حاکی از آنند که اعمال ژل حاوی روغن سیاه دانه بر روی سینه ها در طول دوره قاعدگی می تواند درد پستان در زنان را کاهش دهد.
3. کاهش وزنبر اساس مطالعات، مکمل سیاه دانه می تواند به کاهش شاخص توده بدنی افراد (BMI) یاری کند. شرکت نمایندگان در این مطالعات هیچ عوارض جانبی جدی از مصرف این مکمل گزارش ننموده اند. یک آنالیز سیستماتیک که در سال 2013 میلادی انجام شد نیز نشان داد که روغن سیاه دانه می تواند در مقابله با چاقی موثر باشد.
4. سلامت پوستروغن سیاه دانه ممکن است برای افرادی که دارای شرایط زیر هستند مفید باشد:
آکنه: تحقیقات نشان می دهند که اثرات ضد میکروبی و ضد التهابی روغن سیاه دانه می تواند آکنه را بهبود بخشد. در یک مطالعه، 58 درصد از شرکت نمایندگان درمان آکنه با روغن سیاه دانه را خوب و 35 درصد میانه اعلام کردند.
پسوریازیس: یک مطالعه در سال 2012 بر روی موش ها نشان می دهد که این روغن بعلاوه می تواند دارای خواص ضد پاتوریاتیک باشد. از این رو به درمان پسوریازیس یاری می نماید.
اگزما: یک مطالعه در سال 2013 میلادی که خواص درمانی سیاه دانه را با دارو های تجویزی مقایسه کرد، نشان داد که روغن سیاه دانه می تواند شدت اگزمای دست را کاهش دهد.
5. بهبود سردردیکی از شایعترین مسائل شهری در عصر امروز سردرد است. به جای اینکه قرص مصرف کنید، اندازهی روغن سیاه دانه را بر روی سر خود بمالید و استراحت کنید و منتظر بمانید تا سردرد از بین برود.
6. تقویت استحکام دندان هاسیاه دانه به طور سنتی برای مراقبت از دندان و برطرف مسائلی مثل تورم لثه، خونریزی لثه و دندان های ضعیف استفاده می شده است اگرچه در صورت بروز این مسائل باید حتما به پزشک مراجعه کنید، اما بعلاوه می توانید به صورت روزانه دوبار دندان ها را با روغن سیاه دانه ماساژ دهید تا دندان و لثه های شما تقویت شوند.
نحوه نگهداری و مصرف سیاه دانهسیاه دانه را باید مانند سایر ادویه جات درون ظرف هایی درب بسته به دور از گرما و نور مستقیم خورشید نگهدای کرد. این ماده طبیعی به عنوان یک مکمل رژیم غذایی، گاهی به صوت روغن، کپسول یا پودر نیز به فروش می رسد. توجه کنید که همیشه برچسب محصول را مطالعه کنید تا از نبود ترکیبات اضافی در آن مطمئن شوید.
روش های مختلفی برای اضافه کردن سیاه دانه به رژیم غذایی وجود دارد و در واقع در دستور پخت بسیاری از غذا های خاورمیانه و آسیای جنوبی حاضر است. معمولا این دانه را کمی تفت می دهند و بعد به صورت پودر یا دانه کامل بر روی نان یا غذا ها استفاده می نمایند. بعضی بعلاوه سیاه دانه را به صورت خام می خورند یا آن را با عسل یا آب مخلوط می نمایند. سیاه دانه را بعلاوه می توانید به جو دوسر، اسموتی، ماست یا ترشیجات اضافه کنید.
علاوه بر مصرف خوراکی، می توان از روغن رقیق شده این دانه گیاهی به صورت موضعی نیز استفاده کرد. این روغن می تواند باعث افزایش رشد مو، کاهش التهاب و درمان بعضی مسائل پوستی شود.
عوارض جانبی و خطرات سیاه دانهدرحالی که مصرف سیاه دانه با بسیاری از فواید برای سلامت انسان همراه است و معمولا هنگام استفاده به عنوان ادویه و چاشنی ایمن است، مصرف مکمل های سیاه دانه یا روغن سیاه دانه ممکن است عوارضی در بر داشته باشد.
به عنوان مثال، گزارش هایی از درماتیت تماسی پس از استفاده از سیاه دانه روی پوست گزارش شده است. اگر قصد استفاده از روغن سیاه دانه به صورت موضعی را دارید، حتما قبل از مصرف اندازه کمی از آن را تست کنید تا از عدم بروز عوارض جانبی مطمئن شوید.
علاوه بر این، بعضی از مطالعات آزمایشگاهی نشان داده اند که سیاه دانه و مواد تشکیل دهنده آن ممکن است بر لخته شدن خون تاثیر بگذارند. اگر برای لخته شدن خون دارویی مصرف می کنید، قبل از مصرف سیاه دانه با پزشک خود مشورت نمایید.
در رابطه با بارداری و مصرف سیاه دانه بعضی مطالعات حیوانی مصرف آن را هنگام بارداری بی خطر گزارش می نمایند و نشان می دهند می تواند انقباضات رحمی را کاهش دهد. اما در صورت بارداری، حتما سیاه دانه را در حد اعتدال مصرف کنید و در صورت نگرانی با پزشک مشورت نمایید.
منبع: سایت ستاره
منبع: راسخون