توهم؛ خطاهای ذهن چگونه توجیه می شوند؟ - وبلاگ پاورست

انواع توهم

انواع زیادی از توهم وجود دارند که عبارت اند از توهم بینایی (توهم بصری)، توهم شنوایی (توهم صدا)، توهم بویایی (توهم بو)، توهم چشایی (توهم مزه) یا توهم بساوایی (توهم لمسی).

برای هر کدام از حواس ما، شکلی از توهم وجود دارد. دلیل این امر این است که توهمات در واقع حس های روح هستند؛ یعنی درک و احساس محرک در نبود محرک واقعی خارجی.

اغلب وقتی افراد دچار توهم می شوند، آن را با بیماری هایی همراه با روان پریشی مثل اسکیزوفرنی یا اختلالات عصبی شناختی مثل اشکال مختلف زوال عقل مرتبط می دانند.

اما توهم همواره در اثر اختلالات روان پریشانه یا داروهای روان گردان ایجاد نمی گردد. توهم گاهی در نبود این فاکتورها هم رخ می دهد.

پس چه چیزی باعث ایجاد توهم می گردد؟ این پدیده چقدر شایع است و چه نقشی را درباره خودمان به ما یاد می دهد؟ در ادامه این ویژگی خاص را بررسی می کنیم.

توهم بیشتر از آنچه ما فکر می کنیم، اتفاق می افتد

مطالعه ای که در British Journal of Psychiatry در سال 2017 منتشر شد، نشان داد که توهم در بین افراد بدون اختلالات روانی، نسبت به تصوری که دانشمندان قبلا داشتند، خیلی شایع تر است.

مؤلفین مقاله مذکور یعنی دکتر ایان کلر از کالج سلطنتی جراحان ایرلند و دکتر جردن دویلدر از دانشگاه مریلند بالتیمور، اطلاعاتی که به وسیله نظرسنجی عوارض روان پزشکی بزرگسالان در سال 2007 به دست آورده بودند، بررسی کردند. این نظرسنجی، یک بررسی شاخص ملی از سلامت روانی در انگلستان است.

این داده ها شامل اطلاعاتی درباره سلامت روانی 7403 فرد 16 ساله و بزرگتر در طول یک سال است. دکتر کلر و دکتر دویلدر دریافتند که توهم بینایی و شنوایی، تقریبا در بین شرکت نمایندگان دارای اختلال شخصیت مرزی و شرکت نمایندگان دارای بیماری روانی غیر روان پریشانه به یک اندازه شایع بود.

همچنین آن ها دریافتند که بیشتر از 4 درصد تمام پاسخ دهندگان نظرسنجی (از جمله افرادی که مشکل سلامت روان تشخیص داده شده نداشتند) گزارش دادند که توهم بینایی و شنوایی را تجربه می نمایند.

دکتر کلر در مصاحبه ای برای مجله بین المللی تایمز گفت که توهم نسبت به آنچه افراد فکر می نمایند شایع تر است. تجربه توهم ممکن است ترسناک باشد و تعداد کمی از افراد به صراحت درباره آن صحبت می نمایند.

او اضافه نمود: تحقیقات ما بسیار ارزشمند است، زیرا می تواند به افراد نشان دهد که تنها نیستند و اینکه داشتن این علائم لزوما با داشتن اختلال سلامت روان همراه نیست. این تحقیق در واقع تابوها را می شکند.

تحقیقات منتشر شده در Scandinavian Journal of Psychology در سال 2015 هم نشان داد که توهم شنوایی به طرز شگفت آوری در نمونه معرف جامعه عمومی در نروژ شایع بود. احتمال بروز توهم شنوایی در دوران زندگی یک گروه 2533 نفره، 3.7 درصد تخمین زده شد.

به نظر می رسد که بوهای کاذب هم نسبت به آنچه مردم فکر می نمایند بسیار شایع تر است. در سال 2018 مطالعه منتشر شده در مجله جراحی گوش و حلق و بینی - جراحی سر و گردن نشان داد که 5.6 درصد افراد 40 سال و بالاتر، درک بوی کاذب را تجربه نموده اند. این درصد بر اساس داده های یک گروه 7417 نفره از شرکت نمایندگان با میانگین سنی 58 سال بود. با این حال درباره شرح این پدیده توهم، محققان حرف زیادی برای گفتن نداشتند.

علل درک بوی کاذب تعیین نیست. دکتر کاتلین بینبریج و مسؤول تحقیقات از مؤسسه ملی ناشنوایی و اختلالات ارتباطی در مؤسسات ملی بهداشت ایلات متحده (NIH) در شهر بتزدا در مریلند می گوید این مشکل ممکن است به سلول های حسی بیش از حد فعال بویایی در حفره بینی مربوط باشد یا شاید به اشکال در عملکرد بخشی از مغز که سیگنال های بو را استنتاج می نمایند.

مکانیسم های بالقوه توهم را بشناسید

محققان در کوشش بوده اند که درک بهتری از مکانیسم های بیولوژیک را ورای انواع مختلف توهم بسازند. در سال 2019، محققان دانشگاه اورگن شهر یوجین، مطالعه ای را روی موش ها به انجام رساندند تا دریابند که توهمات چطور در مغز شکل می گیرند.

این مطالعه که در مجله گزارش های سلولی به چاپ رسید، چندین یافته شگفت انگیز را آشکار کرد. زمانی که محققان با تزریق ماده توهم زا در این جوندگان، توهم بینایی را در آن ها ایجاد کردند، متوجه شدند انتظاری که آن ها از تأثیر ماده توهم زا در مغز حیوان داشتند برآورده نشد.

محققان مشاهده کردند که موش های توهم زده، سیگنال های کمتری را بین نورون های قشر بصری (ناحیه ای از مغز که با تفسیر اطلاعات تصویری مرتبط است) تجربه کردند.

ممکن است تصور بر این باشد که توهمات بینایی در اثر فعالیت شدید نورون های مغز یا نبود تطابق سیگنال ها رخ می دهند. اما محققان از این پی بردن به این موضوع که یک داروی روان گردان بر خلاف انتظار، منجر به کاهش فعالیت در قشر بصری مغز می گردد، غافلگیر شدند.

با وجود تعجب اولیه، محقق ارشد این مطالعه، پروفسور کریس نیل خاطر نشان می نماید که منطقی است که توهمات بینایی باید به این روش در مغز شکل بگیرند.

او شرح می دهد که درک آنچه در جهان در حال اتفاق است، عبارت است از تعادل بین دریافت اطلاعات و تفسیر فرد درباره آن ها. اگر به وقایعی که اطراف شما در حال رخ دادن هستند زیاد اهمیت نمی دهید اما آن ها را بیش از حد تفسیر می کنید، این می تواند به توهم منجر گردد.

همچنین تحقیقات بسکمک درباره علل و مکانیسم های مرتبط با توهمات شنوایی (از شگفت انگیزترین انواع حس های روح) وجود دارد.

برای نمونه، مطالعه ای منتشر شده در مجله eLife در سال 2017، به درک این موضوع کمک می نماید که چطور و چرا برخی افراد ممکن است فکر نمایند صداهایی را می شوند که واقعا وجود ندارند.

بر اساس گفته های محققان این مطالعه، این امر ممکن است نتیجه خطا یا اختلال عملکرد در فرایند گفت وگوی درونی و تمایز آن با بلند حرف زدن باشد.

محققان شرح می دهند که وقتی افراد با صدای بلند حرف می زنند، مغز دو کار را انجام می دهد. اول این که مغز، دستورالعمل هایی را به تارهای صوتی، زبان و لب ها یعنی دستگاه صوتی ما می فرستد تا این دستورالعمل ها را در جهت درست راهنمایی نموده و دستگاه صوتی بتواند صداهای صحیح را تلفظ کند. در عین حال و هم زمان، مغز یک کپی داخلی هم از این دستورالعمل ها فراوری می نماید که دانشمندان به آن کپی وابران (Efference Copy) می گویند. این کپی با ارسال دستورالعمل هایی به نواحی مغز که با شنوایی مرتبط است، امکان پیش بینی صداهایی را می دهد که دستگاه صوتی ما در شرف فراوری آن ها هستند.

این، بخشی از چگونگی تشخیص صدا و گفتار خودمان است. پروفسور توماس ویتفورد محقق ارشد شرح می دهد که کپی وابران، پاسخ مغز به ادای کلام خود مولد را با دادن منابع ذهنی کمتر به این صداها تعدیل می نماید. زیرا آن ها بسیار قابل پیش بینی هستند.

پروفسور فیتفورد و همکارانش در طول این تحقیق دریافتند که مغز، کپی وابران را نه فقط از افکاری که به قصد گفته شدن به ذهن می آیند، بلکه از صحبت های درونی فرد هم فراوری می نماید. گفت وگوهای درونی که افراد در ذهنیت خود و بدون اینکه آن ها را بلند بیان نمایند، پردازش و بررسی می نمایند.

دانشمندان فرض می نمایند که احتمالا توهمات شنوایی وقتی ایجاد می شوند که در کپی وابرانِ مکالمات درونی افراد، اشکالی پیش می آید. به گفته پروفسور توماس ویتفورد: همه ما صداهایی را در سرمان می شنویم. شاید مشکل از آنجایی ایجاد می گردد که مغزمان توانایی گفتن این را ندارد که من این صداها را فراوری می کنم.

توهمات چه چیزی را به ما می آموزند؟

بسکمک از توهماتی که ممکن است افراد تجربه نمایند، در واقع در گستره تجربه های معمولی قرار می گیرند. برای مثال، حس مبهم اینکه صدای زنگ تلفن را شنیده اید، وقتی در واقع کسی زنگ نزده یا دیدن سایه شبحی از گوشه چشم وقتی که کسی آنجا نیست.

دکتر فیلیپ کورلت و دکتر آلبرت پاورز، دو محقق دانشگاه یل و مرکز سلامت روان کنتیکت در نیو هاون، آزمایش های بسکمک را درباره ماهیت توهم انجام داده اند.

آن ها استدلال می نمایند که طیفی از حس های کاذب وجود دارند و اینکه بسکمک از توهمات در واقع ممکن است منعکس نماینده نحوه عملکرد مغزمان باشند. برای مثال پیش بینی درباره محرک و محیط هایی که در آن ها تعامل و حرکت می کنیم.

دکتر کورلت و دکتر پاورز در مقاله ای پژوهشی که در سال 2018 در روان پزشکی جهان چاپ شد، نوشتند که شاید توهمات از عدم تطابق بین پیش بینی هایی که مغز درباره واقعیات پیرامون ما می نماید و آنچه در واقعیت حقیقی اتفاق می افتد، سرچشمه می گیرند.

در یک مقاله پژوهشی دیگر که در سال 2017 در یک مجله علمی چاپ شد، این دو محقق به همراه دکتر کریستوف میتیس دانشیار دانشگاه آرهوس دانمارک، شواهدی را که به وسیله یک سری آزمایش ها جمع آوری نموده بودند، ارائه دادند. به نظر می رسد که شواهد جمع آوری شده از این ایده حمایت می نمایند.

دکتر کورلت به ژورنال آتلانتیک گفت: وقتی درگیر امور جهان می شویم، داده های حسی را فقط به صورت منفعلانه به وسیله چشم ها و گوش ها درک نمی کنیم. ما در واقع از چیزی که انتظار داریم وجود داشته باشد، یک مدل در ذهن خود می سازیم. با تأکید بر اینکه وقتی این انتظارات و پیش بینی ها اتفاق نمی افتند، گاهی ممکن است به عنوان توهم تلقی شوند.

دیگر محققان این نکته را خاطر نشان می نمایند که تجربه توهمات تعیین تر، گاهی حتی می تواند به نفع فرد باشد.

در مقاله پژوهشی چاپ شده در سال 2017 در مجله روان شناسی و روان درمانی: نظریه، تحقیق و تمرین دکتر فیلیپو وارسه، دکتر وارن مانسل و دکتر سارا تای از دانشگاه منچستر از انگلستان به این نکته اشاره کردند که تمام توهمات شنوایی ناراحت نماینده نیستند.

در این مطالعه که افراد دارای مسائل سلامت روان با تجربه توهمات شنیداری، در آن شرکت کردند، نشان داده شد که چطور افراد به صداهایی که تصور می نمایند شنیده اند واکنش نشان می دهند. همچنین این مطالعه بین اینکه آیا آن صداها افراد را به فعالیت های روزمره اشان تشویق می نمایند یا از آن باز می دارند هم تفاوت مهمی قائل شد.

دکتر وارسه اشاره می نماید که بیشتر افراد دارای توهم شنوایی و مسائل سلامت روان شرکت نماینده در مطالعه ما، صداها را به عنوان مانعی در جهت رسیدن به اهدافشان تجربه کردند و آن ها را ناراحت نماینده و مشکل ساز تلقی نمودند. اما تلقی عده دیگری از همین افراد از صداها این بود که رسیدن به اهداف را راحت تر می نماید. بنابراین این صداهای کاذب، در واقع بخشی سازنده و خوشایند از زندگی این افراد است.

محققان می گویند در آینده ای نزدیک، چنین بینش هایی شاید به متخصصان سلامت روان کمک کند تا بتوانند در سامان دادن به مسائل مراجعین خود و توهمات بالقوه ناراحت نماینده، به آن ها کمک برسانند. ما باید در جست وجوی راهی باشیم که به مراجعین کمک کند تا نحوه ارتباط صداها با اهداف مهم زندگی شان را کشف نمایند و به این وسیله به آن ها قدرت داده تا به سوی اهداف خود در زندگی پیش بروند. این یک راه مفیدتر و قابل قبول تر برای حمایت از این افراد خواهد بود.

منبع: medicalnewstoday