چرا اقتصاد ایران دچار ابرتورم نشده است؟ - وبلاگ پاورست

به گزارش خبرگزاری خبرنگاران ؛ اقتصاد ایران در این چند دهه، همیشه با متوسط تورم بالایی دست و پنجه نرم نموده است. اما در این سال ها، به درست یا به غلط، اصطلاح ابرتورم نیز در اذهان عمومی شکل گرفته است. ابرتورمی که بعضی با تورم بالا اشتباه می گیرند. اما سوال اینجاست که تعریف ابرتورم چیست و برای ممانعت از رسیدن هر مالی به ابرتورم چه باید کرد و پیشنهادی کاربردی برای اقتصاد ایران چیست؟ برای پاسخ به این سوال، گفتگویی با دکتر کامران ندری استاد اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) داشتیم.

این کارشناس و صاحب نظر مالی در این باره به خبرنگار ایبِنا گفت: معنی ابر تورم این است که در یک ماه، نرخ تورم بیش تر از 50 درصد افزایش پیدا کند. به عنوان نمونه، الان نرخ تورم ایران در آبان نسبت به ماه قبل (مهرماه) حدود 5 درصد بود. حالا اگر این نرخ 50 درصد یا بیشتر بود، به عنوان ابرتورم شناخته می گردد. این تعریف علمی ابرتورم است.

وی اضافه کرد: به عبارت دیگر، یک ماه نرخ تورم بیشتر 50 درصد (البته به صورت پیاپی) باشد، یعنی اگر یک ماه این اتفاق بیفتد و ماه بعد حل گردد، به آن ابرتورم گفته نمی گردد. در حقیقت به صورت پیاپی، چند ماه متوالی نرخ تورم ماهانه بالای 50 درصد باشد، اقتصاد آن کشور وارد ابرتورم شده است.

ندری یادآور شد: زمانی که ابرتورم اتفاق می افتد، شما به این فکر می افتید که مهارش کنید. ولی وقتی تورم به صورت تدریجی هست شما تلاشی برای مهارش نمی کنید. این را هم باید نظر داشت که زمانی که اقتصاد هر کشوری به تورم بالای 50 ساله عادت کند، دیگر سیاست گذاران تصور می نمایند که تورم همیشه متوسط 18 درصد بوده، حالا چرا باید پایین تر بیاورد؟

وی با اشاره به آثار منفی تورم های بالا گفت: تورم بالای مزمن چند دهه ای، نه تنها صدماتش به اقتصاد از ابرتورم کمتر نیست، بلکه بیشتر هم هست. منتهی ابرتورم به یکباره خودش را نشان می دهد، ولی در خصوص دوم، به مرور زمان اقتصاد را از پای در می آورد. بدون اینکه متوجه شویم. به بیان دیگر، تدریجی به اقتصاد ضربه می زند.

با این تعریف، چرا با وجود تورم بالا در سال های اخیر، ابرتورم در اقتصاد ایران اتفاق نیفتاده است؟

این صاحبنظر مالی تاکید نمود: به هر حال اقتصاد ما بنیه خوبی دارد؛ بخش قابل ملاحظه ای از درآمدهای دولت از محل مالیات ها تامین می گردد و هنوز در واقع به آن مرحله ای که دولت برای تامین کسری بودجه اش، بخواهد پول خیلی زیادی چاپ کند، نرسیده است. هرچند تورم بالا را در حال حاضر داریم.

ندری در ادامه اضافه کرد: ما جزو کشورهایی هستیم که نرخ تورم بالایی را داریم. اگر این جهت بخواهد ادامه پیدا کند، سال به سال وضع بدتر می گردد، سال دیگر یعنی 1400، دولت برای تامین هزینه های خودش مجبور است که پول بیشتری را چاپ کند که این باز نرخ تورم را بالا می برد.

استاد دانشگاه امام صادق (ع) توضیح داد: البته باید در نظر داشت که کشورهایی ابرتورم دارند، به یکباره دچار این ابرتورم نشدند. در حقیقت همانند یک سلول سرطانی می ماند که به مرور در حال تکثیر و رشد در بدن بیمار است و موقعی متوجه می گردد که کاری نمی گردد انجام داد. در حقیقت کشورها، به یکباره خودشان را وسط ابرتورم می بینند. متاسفانه در اقتصاد ما، احتمال وقوع ابرتورم نسبت به سال های قبل، بالاتر رفته است ولی خوشبختانه این احتمال در حال حاضر خیلی بالا نیست.

وی همچنین اضافه کرد: درست است که اقتصاد ما دچار ابرتورم نشده است، اما تورم بالا هم چیز خوبی نیست. ما الان تنها کشوری در جهان هستیم که پنج دهه تورم دو رقمی داشته است، و این تورم بالا در کنار اثرات منفی که روی رفاه خانوارها می گذارد، مخصوصا افرادی که درآمد ثبت دارند که با نرخ تورم افزایش پیدا نمی نماید، در مجموع روی فراوری هم تاثیر خیلی بالایی دارد.

ندری تاکید نمود: این تورم بالا در واقع اثرات تورمی رشد نقدینگی را هم تشدید می نماید. یعنی رشد نقدینگی، تورم را بالا می برد و خود تورم هم مدام عاملی می گردد برای تورم های بعدی. به عبارت دیگر تورم سال جاری می تواند تورم سال آینده را تشدید کند. لذا تنها راه برای جلوگیری از ورود اقتصاد ایران به سمت ابرتورم این است که باید رشد نقدینگی را مدیریت کنیم.

راه چاره چیست؟

ندری پاسخ داد: باید مدیریت رشد نقدینگی را مستقل کنیم و تحت اختیار دولت نباشد و بتوانیم بر اساس آموزه های علمی و قواعدی که اقتصاد پولی به ما می گوید، نقدینگی را مهار کنیم. اگر نقدینگی در واقع دست آویز اهداف سیاسی سیاستمداران بگردد، ممکن است گرفتار ابرتورم هم نشویم، ولی گرفتار یک تورم بالای مزمن پنجاه ساله می شویم که به اندازه همان ابرتورم سه چهار ساله مضرر است. کشورهایی که دچار ابرتورم می شوند، ممکن است به مدت سه تا چهار سال این شرایط طول بکشد و خیلی ضربه به اقتصاد می زند. ولی تورم بالای 50 ساله معادل همان ابرتورم 2 سه ساله کشورهای دیگر به اقتصاد لطمه می زند.

وی بیان داشت: زمانی که کشور در شرایط تحریم قرار گرفته است، نمی تواند رشد مالی قابل ملاحظه ای داشته باشد، کما اینکه در ده سال گذشته، رشد مالی کشورمان صفر بوده است. وقتی رشد مالی پایین است، خب نمی توانیم درآمد مالیاتی را افزایش بدهیم.

وی با طرح این سوال که درآمد دولت چگونه افزایش پیدا می نماید؟ گفت: باید رشد مالی باشد تا درآمدهای مالیاتی دولت افزایش پیدا کند. بنابراین اولین کاری که باید دولت انجام دهد این است که هزینه هایش را مدیریت کند و هزینه های غیرضروری را حذف کند. دولت باید سیاست هایی را اتخاذ کند که منجر به رشد مالی بگردد. ببنید ما اگر در 10 سال گذشته، همانند قبل تر، رشد مالی به طور متوسط 4 درصد داشتیم، الان فراوری ناخالص داخلی کشورمان نزدیک به 70 درصد نسبت به سال 90 بالاتر رفته بود. یعنی درآمدهای کشور تقریبا 2 برابر شده بود. خب درآمد مالیاتی هم دو برابر شده بود و دولت نیازی به چاپ کردن پول نداشت.

ندری گفت: بنابراین باید اول از همه مساله تحریم ها، مساله فضای کسب و کار داخلی و مساله رانت و فسادی که در اقتصادمان وجود دارد را حل کنیم؛ اگر حل نکنیم ، درآمد ملی اقتصادمان افزایش پیدا نمی نماید و درآمد مالیاتی دولت هم بالا نمی رود، نهایتا دولت یا باید ارز بفروشد تا یابد پول چاپ کند تا هزینه هایش را تامین کند. بنابراین راه اصلی این است که آن موانعی که باعث شده اقتصاد کشورمان در این ده سال گذشته درجا بزند، باید رفع گردد.

وی اعلام نمود: اگر درآمد ملی افزایش پیدا نکند در کنار تورمی که داریم، هر سال نسبت به سال قبل به چاپ پول و درآمد نفتی وابسته تر می شویم. در حقیقت در 10 سال گذشته، وابستگی ما به درآمدهای نفتی نه تنها کم نشده بلکه در سال 1400 خیلی هم بیشتر شده است. در نتیجه وابستگی به چاپ پول هم زیاد شده است.

->