زالزالک؛ رفیق پرخاصیت قلب - وبلاگ پاورست

زالزالک؛ رفیق پرخاصیت قلب

تاریخچه :

زالزالک گیاهی است از تیره گل سرخیان که بشتر به شکل درختچه است و دارای شاخه های خاردار و گل های سفید ، معطر و میوه های زرد و نارنجی می باشد . میوه آن خوراکی است و در بیشتر نواحی معتدل می روید . درخت زالزالک به صورت خودرو در گرگان ، اراک ، کلاردشت ، ارومیه ، بروجرد ، کوهستان های البرز و حتی ناحیه شمال تهران وجود دارد و بعلاوه در شمال ایران ، گونه های وحشی آن به شکل خودرو در جنگل ها می روید و آن را ولیک می نامند. به علت شباهت زالزالک با کنار (کنار کوهی را زال می گفتند) ، به آن بچه زال یا زالزالک گفته می شود.

تکثیر آن به وسیله تخم و تهیه نهال انجام می پذیرد و در بهار ، شکوفه های پرپر صورتی رنگ زیبایی دارد . زالزالک میوه ای است کوچک و رسیده ، این میوه شیرین، گوشتی و دارای هسته های زرد رنگ فراوان است .

گل های آن در بوته های کوچک رشد می نمایند و به رنگ سفید ، قرمز یا صورتی هستند.دانه های کوچک این گیاه که به آنها زالزالک گفته می شود ، پس از شکوفایی گل ها رشد می نمایند. میوه این گیاه معمولا پس از رسیدن رنگ قرمز به خود می گیرد ، اما رنگ سیاه آن هم یافت می شود. برگ های زالزالک درخشان است و در اشکال و میزان های گوناگون رشد می نمایند.

زالزالک میوه ای است که این روزها در بازار میوه فروشان بسیار به چشم می خورد . این میوه اگر چه جثه ای کوچک دارد ، ولی بسیار پرفایده و مغذی است .

زالزالک در منطقه ها غیر جنگلی ایران ، معمولا زالزالک و در منطقه ها جنگلی به طور کلی ولیک و بسته به رنگ میوه سرخ ولیک و سیاه ولیک نامیده می شود ، ولی نام محلی آن درهر یک از منطقه ها کشور فرق دارد .

ترکیبات شفابخش

این میوه علاوه بر ویتامین های C,B,A و تانن ، دارای کلسیم و پکتین است که برای تقویت قلب و معده بسیار توصیه می شود .

میوه تازه زالزالک ، دارای سیتریک اسید ، تارتاریک اسید و کراتگوس اسید ، پکتین ، گلوکز و فروکتوز است .ماده عامل از زالزالک در گونه C.oxyacantha ، کراتگوس لاکتون است که موجب باز و گشاد شدن رگ های کرونر قلب می شود ، بنابراین یک داروی قلبی به شمار میرود.

مهم ترین اثر زالزالک روی قلب ، تنظیم حرکات نامنظم آن است و از تپش قلب و ضربان شدید آن جلوگیری می نماید. زالزالک برترین میوه در پیشگیری از نارسایی احتقانی قلب و اختلالات گردش خون است .

در اغلب کشورهای اروپایی خصوصا آلمان برای درمان بی نظمی ضربان قلب ، از گیاه زالزاک برای درمان بی نظمی ضربان قلب ، از گیاه زالزالک استفاده می شود . بعلاوه زالزالک در درمان آنژین و تصلب شرایین (سفت شدن دیواره رگ ها) بسیار کاربرد دارد. مصرف این میوه به علت غنی بودن اسید تارتاریک و اسید مالیک ، در مواقع کم خونی و سل هم مفید است . زالزالک به علت دارا بودن میزان زیادی تانن ، بسیار قابض است و می توان آن را جهت درمان اسهال های خونی به کار برد.

این میوه را وقتی کاملا رسید و رنگ انداخت ، مصرف کنید تا دچار ناراحتی های گوارشی ناشی از خام بودن میوه نشوید .

زالزالک اگر به خوبی خشک شود تنها میزانی از ویتامین C خود را از دست می دهد ، ولی دیگر ترکیبات شیمیایی خود را حفظ می نماید ، لذا برای نگهداری زالزالک خشک باید آن را در محلی که هوایش دائما عوض می شود نگه داشت .

استفاده از زالزالک به یونان قدیم بر می شود که ازآن برای درمان مسائل خواب و اعصاب استفاده می شد. امروزه از آن به طور گسترده برای پیشگیری از مسائل قلبی استفاده می شود . مصرف زالزالک موجب تقویت دیواره سرخرگ ها و هم افزایش قدرت تلمبه زنی قلب می شود . این میوه به بهبود علایم آنژین ، فشار خون ، تاکی کاردی و آریتمی هم یاری می نماید. زالزالک به علت داشتن خواص قابض ، در درمان آکنه ، سبوره و دیگر بیماری های التهابی پوست هم می تواند مفید باشد . در چین ، عصاره ای از گرد ریشه خشک شده گونه C.monogynus تهیه می نمایند که دارای خاصیت باز نماینده شریان های قلب است .

ترکیبات گیاه

تهیه دارو از زالزالک از برگ ها ، دانه و گاهی اوقات از گل های آن (فقط گل های سفید خواص درمانی دارند) شروع می شود. این قسمت ها خشکانده و سپس به پودر تبدیل می شوند. پودر تهیه شده به صورت انواع کپسول در می آیدیا توأم با آب به الکل یا گلیسیرین اضافه می شود. در نتیجه نوع مایع آن را هم می توان تهیه کرد.

اشکال موجود

زالزالک به صورت انواع کپسول ، تنتور ، عصاره های مایع استاندارد یا عصاره های جامد عرضه می شود . از برگ ها ، گل ها و دانه های زالزالک خشک ، چای هم می توان درست کرد.

نتایج تحقیقات

نتایج تحقیقات محققان ایرانی نشان داد که گیاهان بابونه ، بومادران و زالزالک به اسم مواد آنتی اکسیدان طبیعی در پیشگیری و درمان بسیاری از بیماری های مبتنی بر پراکسیداسیون لیپید موثر هستند.

طبق تحقیقات اروپایی بر روی تاثیرات زالزالک ، این میوه جریان خون قلب و مغز را افزایش می دهد ، قلب را از ضربان های نامنظم محافظت می نماید ، باعث افزایش قدرت انقباضی قلب می شود و یک کاهنده ملایم فشار خون است . ترکیبات موجود در زالزالک از قلب در بربر کمبود اکسیژن محافظت می نمایند(شرایطی که اغلب موجب آنژین می شود).

مزایای زالزالک برای قلب :

1 ـ بهبود جریان خون

2 ـ نرمال کردن عمل قلب

3 ـ افزایش قدرت انقباضی قلب

4 ـ یاری به پیشگیری از آریتمی (ضربان نامنظم قلب)

5 ـ مدر طبیعی

6 ـ پیشگیری از فراوری رادیکال آزاد

7 ـ بهبود فشار خون

8 ـ بهبود سطح کلسترول خون

زالزالک علاوه بر تاثیراتی که بر روی بی نظمی ضربان قلب دارد ، در مطالعات صورت گرفته اثرات شگرفی هم بر روی نارسایی احتقانی قلب داشته و موجب کاهش علایم این بیماری می شود . زالزالک در موارد دیگری چون بیماری های مربوط به چشم (نظیرگلوکوم)هم مفید است .البته لازم به یادآوری است که بیماران قلبی ، قبل از اضافه کردن هر ماده ای ، هر چند گیاهی به رژیم خود ، باید به پزشک معالج مشورت نمایند.

عوارض جانبی زالزالک نادر است . بعضی از عوارض آن شامل تعریق ، خستگی و حالت تهوع است و در دوز بالا می تواند موجب افت شدید و خطرناک در فشار خون شود.

مطالعات نشان می دهند که مصرف 190-160 میلی گرم عصاره زالزال روزی یک بار به مدت 8 هفته ، تاثیرات شگرفی در بهبودی بیماران مبتلا به نارسایی احتقانی قلب دارد . این امر به آنها یاری می نماید که بتوانند با حداقل خستگی و بدون کم آوردن نفس فعالیت داشته باشند . در این بیماران زالزالک بدون کاهش فشار خون ، موجب افزایش جریان خون می شود.

دوز استفاده شده عصاره آن بین 25 تا 300 میلی گرم در روز است (نرمال 25 میلی گرم ، در افراد با ریسک بیماری قلبی حداقل 100 میلی گرم).

بعد از یک ماه درمان با زالزالک در بیماران هیپرگلیسمیک ، کاهش چشمگیری در کلسترول سرم ، تری گلیسیرید ، LDL و آپو -B دیده شد.

در یک مطالعه که بر روی بیماران مبتلا به نارسایی احتقانی قلب (مطالعه دو سو کور با دارونما و عصاره زالزالک به مدت 6 هفته) صورت گرفته بود ، کاهش فشار خون ، کاهش سرعت ضربان قلب ، افزایش تحمل بیمار در انجام فعالیت و احساس بهبودی به وسیله بیمار ، از جمله نتایج گزارش شده بود.

تأثیرات مفید زالزالک بر قلب به وسیله زیر می باشد:

1ـ افزایش نفوذ پذیری سلولی به یون کلسیم ،

2 ـ مهار آنزیم فسفودی استراز ، که AMP حلقوی را غیر فعال می نماید و موجب افزایش AMP حلقودی داخل سلولی می شود.

3 ـ گشاد کردن سرخرگ های کرونری و محیطی از طریف مهار فسفودی استراز و فاکتور مشتق شده اندوتلیوم.

اصر ضد هیپرلیپیدمی زالزالک :

1 ـ زالزالک به طور معنی داری موجب کاهش وزن ، چربی ، کلسترول ، تری گلیسرید و LDL در موش ها می شود.

2 ـ مصرف این میوه موجب اهش تجمع کلسترول در کبد از طریف افزایش تبدیل کلسترول به اسیدهای صفراوی می شود. بعلاوه زالزالک به افزایش ترشح اسیدهای صفراوری و کاهش فراوری کلسترول کبدی یاری می نماید.

اثر ضد فشار خون

زالزالک موجب کاهش مقاومت جریان خون در عروق محیطی می شود که این تاثیرات در مطالعات کلینیکی و در شرایط invivo بر روی سگ ها مشاهده شده است .

خاصیت ضد ویروسی

خاصیت ضد ویروسی زالزالک (به خصوص ضد ویروس HIV) در شرایط invitro دیده شده است .

خاصیت آنتی اکسیدانی

فنولیک پروآنتوسیانیدین ها و فلاوونوئیدهای موجود در برگ های تازه جوان ، گل های خشک شده و جوانه ها در شرایط invitro، خاصیت ضد رادیکال آزاد اکسیژن دارند.

منبع:دنیای تغذیه ،شماره ی 92

/ج

منبع: راسخون